İyotlu Tuz mu, İyotsuz Deniz Tuzu mu?

İnsanlar, doğru gelişme ve büyüme için bir mineral olan iyota ihtiyaç duyar. İyotun çoğu toprakta bulunur ve daha sonra insanlar ve hayvanlar tarafından yenecek bitkiler tarafından emilir.

Tiroid bezi, salgıladığı hormonların sentezi için mineral gerektirdiğinden vücudun en büyük iyot depolarına ev sahipliği yapar. Bu nedenle iyot eksikliği tiroid bezinin büyümesine (guatr), metabolizmanın yavaşlamasına, kilo alımına ve yorgunluk ve soğuğa tahammülsüzlük gibi diğer hipotiroidizm semptomlarına yol açabilir ki ülkemizde bir çok kadında görülmektedir. İyot eksikliği ayrıca nörolojik, gastrointestinal ve cilt anormalliklerini artırabilir. Hamile veya emziren kadınlarda fetal ve çocuk gelişimini engelleyebilir. Aslında, bu doğum öncesi eksiklik, dünya çapında önlenebilir beyin hasarının en yaygın nedenidir.

İyotlu tuz, Büyük Gölleri çevreleyen bölgelerden Kuzeybatı Pasifik'in iç bölgelerine kadar uzanan, ülkenin "guatr kuşağını" rahatsız eden bir sorun olan guatr vakasını azaltmak amacıyla ilk kez 1924'te Amerika Birleşik Devletleri'nde satışa sunuldu. (Kıyıya yakın yaşayan insanlar ihtiyaçları olan iyodu deniz ürünlerinden alırlar.) Bu strateji çok başarılıydı. İyot eksikliğinden kaynaklanan guatr ve diğer sağlık sorunları, Güney Amerika, Afrika ve Orta Asya'nın bazı bölgelerinde hala yaygındır.

Tuzlu su balıkları ve deniz mahsulleri, yosun ve diğer deniz sebzeleri ile iyotça zengin topraklarda yetişen sebzeleri yiyerek doğal olarak iyot alabiliriz. Süt ürünleri iyot alımını ancak hayvanlar iyot içeren topraklarda otlanırsa sağlayabilir. Bu yüzden doğal ortamlarda beslenen hayvanlar ile veya onların ürünleri ile beslenmek önem taşır.

Ticari gıda üretiminde ve fast food üretiminde kullanılan tuz iyotlu değildir. Sonuç olarak, endüstriyelleşme ile dünya genelinde iyot alımı, günde yaklaşık 250 mikrogramdan (mcg) günde 164 mcg'ye düşmüştür. En azından 150 mcg iyota ihtiyacımız var ve hamile ve emziren kadınlar için önerilen miktarlar sırasıyla en az 220 mcg ve 290 mcg'dir.

İyotlu tuzdan alınan miktarlar da dahil olmak üzere günde 1.100 mcg'ye kadar alımlar yetişkinler için güvenli kabul edilir. Ancak çocuklar için güvenli miktarlar daha düşüktür, 1-3 yaş için maksimum 200 mcg; 4-8 yaş arası 300 mcg; 9-13 yaş arası 600 mcg; 14-18 yaş arası gençler için 900 mcg gibi.

Endüstriyel Tuzların zararlı olmasının nedeni iyotlu olması değil yüzde 95-97 sodyum içermesidir. Bu sodyum oranı tüm endüstriyel tuz çeşitlerinde yüksektir ve hipertansiyona neden olur.

Ne Zaman İyotlu, Ne Zaman İyotsuz Tuz Kullanılmalı?

Dünya Sağlık Örgütü’nün, iyotsuz tuzun tiroid kanseri riskini arttırdığı konusunda uyarısı nedeniyle, bir dönem ülkemizde iyotsuz tuz pek bulunmuyordu. Ancak iyot fazlalığında da guatr yani tiroid bezi büyüme riski arttığından, guatrı olan ve tiroid bezi çok çalışan hastalarda iyotsuz tuz tercih edilmesi öneriliyor. Sonuç olarak tiroid bezinde hiçbir problemi olmayan, ailede tiroid kanseri öyküsü olanlarda veya tiroid bezi az çalışanlarda iyotlu tuz, tiroid bezi oldukça büyük ve tiroid hormonları fazla aktif olanlarda ise iyotsuz tuz kullanılmalıdır.”

Sağlıklı, dengeli, çeşitli bir diyet yiyorsanız, muhtemelen yeterince iyot alıyorsunuzdur ve iyotlu tuz kullanmanıza gerek yoktur. Bunun yerine, iyotsuz olma eğiliminde olan ancak diğer faydalı mineralleri içeren Kristal kaya tuzunu veya sadece az miktarda iyot içeren deniz tuzunu deneyebilirsiniz. Her zamanki gibi önerimiz kullandığınız tuz markasının doğa ile ilişkisi ve güvenilirliği kararınızda önemli olmalı.

Kaynak:

-Andrew Weil A.M. Leung ve diğerleri, "ABD iyot takviyesi ve takviyesinin tarihi." Nutrients, 13 Kasım 2012, doi: 10.3390 / nu4111740

-Yeditepe hastaneleri yayınları